දුට්ඨ ගැමුණු

කැළණියේ සුසිල්වත් සිල්වාට පසුව, "ගැමුණු" නාමයට වැඩිම කීර්තියක් අත්කරදුන්නේ පුද්ගලික බස් රථවලට අරක්ගත් "බස් ගැමුණු"ය. ඇතැම්විට කැළණියේ සිල්වාත්, "බස් ගැමුණු"ත් නොහිටින්න, මෙරට දේශප්‍රේමී, සුජාත සිංහලයන්ගේ දෙතොල් අතරින් "ගැමුණු" නාමය මග ඇරී යන්නට තිබුනි. ඒ අතින් ගත්කල, දැයේ මතු පරපුර ඔවුන් දෙදෙනාට මල් තබා වැන්දත් පාඩු නැත.

වරක් ඡන්දය ඉල්ලා, ඇපත් නැතිවන තැනට කුජීත වූ "බස් ගැමුණු" කාලෙන් කාලෙට, තමන් මිහිපිටින් වදවී නැති බව මගී ජනතාවට මතක්කර දෙයි. ඉස්සරනම් පොර කරේ නොලැබෙන ඉල්ලීමක් ඉල්ලා, හැරෙන තැපෑලෙන් වැඩ වැරීමයි. එහෙත් දැන් "බස් ගැමුණු" වෙනදාට වඩා හික්මී ඇති බවක් පෙනේ. වෙනදාමෙන් මගියාගේ බො‍ටුව මිරිකා, පොකට්‍ටුවට විදීමක් පෙනෙන්නටද නැත. ඇතැම්විට නිසි බලධාරීන් විසින් නිසි කලට මගී පොකට්‍ටුවට  කෙලිනා නිසා, පොර නිහඩවී සිටිනවා විය හැක. බස් මුදලාලිලාගේ දැවෙන ප්‍රශ්ණ හොදින් හදුනාගත්, බස් මුදලාලි කෙනෙකුම, "නිසි බලධාරියා" වී ඇත්තේ මගියාගේ වාසනාවටය. එසේ නොවන්නට වෙනදා මෙන් "බස් ගැමුණු"ලාගේ දරදඩු හස්තයේ හයිය බලන්නට අපිට සිදුවනු ඇත.

කලකට පසුව "බස් ගැමුණු" නැවත කළ එළි බැස ඇත. ඒ වෙනදා මෙන් මගියාගේ බො‍ටුව සොයාගෙන නොවේ. මගියා වෙනුවෙනි. කොටින්ම, මගී අයිතිවාසිකම් වෙනුවෙනි, මගී සුඛවිහරණය වෙනුවෙනි. සැබවින්ම මේ වෙනස නම් අසිරිමත්ය. ආශ්චර්යට යන ගමනට "බස් ගැමුණු"ද එක්වී ඇති හැඩකි. ඇගිලි කැපූ අංගුලිමාලට, රහතුන් නමක් බවට පත්වී ලෝ සතන් සනහාලන්නට හැකිනම්, "බස් ගැමුණුගේ" විපර්යාසය, මොන කජ්ජක්දැයි යමෙකුට සිතෙන්නට පුලුවන. එහෙත් "බස් ගැමුණු"ගේ යටගිය කෙරුවාව හොදින් දන්නා කිසිවෙකු, "අනේ සාධූ"යි කියනවා මිසක්, මෙකී විපර්යාසය සුලු කොට නොතකනු ඇත.

"බස් ගැමුණු"ගේ අලුත්ම සටන් පාඨය දැනටමත් ඔබ හොදින් දන්නවා ඇත. "බස් රථ තුල වෙළදාම් කිරීම තහනම් කරනු!!!! ". එය ඇසෙන වාරයක් පාසා මගේ ඇගේ මවිල් හිරි වැටී යන්නේ, "ගැමුණු" ගැන උපන් ආඩම්බරයෙනි. හෙතෙම අපේ කාලයේ නියම සටන් කරුවෙකි. ඔහු ගේම ඉල්ලන්නේ එසේ මෙසේ පොරවල්ගෙන් නොවේ. බහු ජාතික ජංගම වෙළද සමාගම් වලිනි. වඩයක් විකුණා, වතුර බෝතලයක් විකුණා, එහෙමත් නැත්තන් කපුරු බෝල පැකට්‍ටුවක්, පහේ කාසි මාලයක් විකුණා පරම්පරා හත අටකට හම්බකර ගත් සුපිරි මුදලාලි පැළැන්තියෙනි. "බස් ගැමුණු"ලා මෙන් නොව, මෙකී ජංගම වෙළෙන්දෝ බලහත්කරයෙන්, බස් මගියාව හූරාගෙන කන අන්දම ගැමුණුගේ හදට වාවන්නේ නැතිව යෑම, සැබවින්ම මගියාගේ පිනටම වූවකි.

අනෙක් අතට මෙකී ජංගම වෙලෙන්දෝ කඩා වඩා ගන්නේ මගියාගේ පොකට්‍ටුව පමනක්ම නොවේ. බස් රථය තුල මගියාට ඇති නිදහසටයි. මිහිරි ගීයක් ශ්‍රවණය කරමින්, සුව පහසු ආසනයකට බරවී, ගැස්සීම පැද්දීම් නැතිව, නොපමාව ගමනාන්තය කරා යාමට, "බස් ගැමුණු"ලා මගියාට ලබා දුන් නිදහසටයි.

මගියෙකුට මගදී බීමට ජලය බෝතලයක් ගැනිමට, කෑමට යමක් ගැනීමට, "බස් ගැමුණු"ලාගේ සහචරයෝ ගමනේ අඩක් දුරදී, ‍තෝරාගත් හෝටලයකට අල්ලා නවත්වන බැවින්, කූඨ ජංගම වෙළදුන් නැතුවාට මගියාගේ දිව ගිලී මිය යන්නෙ නැත. අනෙක එකී හෝටල්වල තත්වයද උසස්ය. ජංගම වෙලදුන්ගේ මෙන් නොවේ. ආහාර පාන නිරන්තර පරීක්ෂණයට, නිරීක්ෂණයට, අධීක්ෂණයට ලක්වේ. නියමිත මිලට වඩා එක සතයක් වත් වැඩිපුර නොගනී. කුපාඩි මගියෙක් දෙන්නෙක්, එකී හෝටල් ගැන කට කැඩිච්ච කතා කීවද "බස් ගැමුණු"ලා ඒ ගැන නොතකන්නේ , ඔහු ඒවායේ තත්වය හොද හැටි දන්නා නිසාය. අනෙක ඇත්තටම ඒ හෝටල් නියමිත ප්‍රමිතියෙන් නැතිනම් "බස් ගැමුණු" නිකන් ඉන්නේද නැත.  ජංගම වෙළෙන්දන්ට එරෙහිව අවි ඔසවන ඔහුට, එකී හෝටල් මුදලාලිලා කජ්ජකි.

"බස් ගැමුණු" අප වෙනුවෙන් සටනට බහිද්දී, අප කල යුත්තේ ඔහුට ගට දීමයි. මෙරට බස් කර්මාන්තයේ දැවෙන සහ එකම ගැටලුව වන "බස් රථ තුල වෙළදාම" නිට්ටාවටම තුරන් කිරීමට අප, ඔහුට ගට දිය යුතුය. අප ගට දෙන අතරතුර "බස් ගැමුණු"ගේ සටන, ලත් තැනම ලොප් කිරීමේ දේශීය විදේශීය කුමන්ත්‍රණ ක්‍රියාත්මක විය හැක. මන්දයත් බස් රථ තුල වෙළදාමේ නිරතවන සුපිරි මුදලාලි පැළැන්තිය, තමන්ගේ බඩට පහර වදිනවිට නිහඩව නොසිටන හෙයිනි. එනිසා ගැමුණුට ගට දෙන අතරම, මගියාට ගුණාත්මක බස් සේවයක් උරුම කිරීමට කැපවන ඔහුව ‍රැක ගැනීමටද අප පෙරට ආ යුතුය. මා මේ ලිපිය ලියුවේද එහෙයිනි.

ප.ලි : උඩම තියෙන පින්තූරෙ ගත්තෙ මෙතනින්.

පුරුෂයා

හෙතෙම උසය. මහතද, උසටම සරිලන්නේය. ඇත්දළ පැහැය ගත් ඔරිජිනල් හම, නිරන්තරයෙන් හිරු එළියට නිරාවරණය වීම නිසා චොකලට් පැහැයට හැරී ඇත. ‍රැවුල බූගා නැත. එය යම් මට්ටමකට කෙටිවනසේ දිනපතා නඩත්තුකරන සෙයකි. ඝණව වැඩුන ඇහිබැම, ගැඹුරු දෙනෙතට එක්කරන්නේ දීප්තිමත් බවකි. මැදිවිය එළඹ නැතත්, ශ්වේත වර්ණ කෙස් ගහක්-දෙකක් ඉදහිට දකින්නට ඇත්තේ දිනපතා තද අව්වේ වැඩකරන නිසා විය යුතුය. කටහඩ ලයාන්විතය. නැලවිලි ස්වාභාවයක්ද ගනී. ගමනේ යනවිට බිළාලයකුගේ මෙන් උකුළ දෙපසට පැද්දෙයි. පැද්දෙන උකුළ්තල පුළුල්ය. 

මදක් නවතින්න. ඔබ අනුමාන කරනවා වැරදිය. හේ ස්ත්‍රියක නොවේ. කටහඩ ලයාන්විත උවත්, උකුළ්තල පුලුල් උවත්, හේ පිරිමියෙකි. කන්‍යා නැකතින් උපන් පිරිමියෙකි.

ජාතික හැදුනුම්පතේ තියෙන නම "අතපත්තු" උනාට සයිට් එකේ හැමෝම වගේ, පූර්විකාවෙදි කියවෙච්ච පුරුෂ රත්නයට කිව්වෙ "කෝමලී" කියල. ඇත්තටම ඒක අතපත්තුට නියමෙට ගැලපෙන නමක්. තමන්ගෙ දරුවෙක්ට නමක් දාන්න රටේම තියෙන පොත් පෙරලගෙන හෙනගේමක් දෙන අපේ උන්ම, මිනිහෙක්ගෙ හැඩ-නිල බලල, ඒ ක්ෂනයෙන්ම ඒ මිනිහට නමක් හදන්න නම් හරි සූරයි. ඒ අතින් අපේ අයියලා ඉන්නෙ, අරිසෙන් අහුබුදු ශූරීන්ටත් ගොඩක් ඉස්සරහින්.

සාමාන්‍යන් සයිට්වල වැඩට ගෑණුකට්ටිය අර ගන්නව ගොඩක් අඩුයි. අපේ සයිට් එකත් ඒ වගේ. කැන්ටිම කරන කීර්තිගෙ මායියයි, සුපවයිසර් අක්කා කෙනෙකුයි ඇරුනහම, අක්කර දහයක් විසාල මුලු සයිට් එකටම, වෙනකිසිම ගෑණු පරාණයක් නෑ. කෝමලීගෙ හැසිරීම, ගෑණු ගතියට කැපිල පේන්නෙ, පිරිමි බහුතරයක් මැද්දෙ ඉන්න නිසා වෙන්නත් ඇති. ඒ මොනවා උනත් ඈත ඉදන් කෝමලීව දකින ඕන එකෙක්, "ගැණියෙක් කියල" කෝමලීට ‍රැවටෙනවා. ඒ තරමටම පොරගෙ ගමන-බිමන, කතා-බහ සුකොමාලයි.

කෝමලී සයිට් එකේ කම්කරුවෙක්. ඒත් පොරගෙ උගත්කමයි, ඉංග්‍රීසි දැනුමයි නම් හිතාගන්නත් බැරි තරම්. මිනිහ කිව්ව විදිහට, කාලයක් පොර පිස්සුවෙන් වගේ ඉංග්‍රීසි ඉගෙන ගෙන තියෙනවා. පොර ඒ දවස්වල, ඇහැට පෙනෙන අතට අහුවෙන, හැම ඉංග්‍රීසි  පොතක්-පත්තරයක්ම හොය හොය කියෙව්වලු. අන්තිමේදි පොරට ඉංග්‍රීසියෙන් හිතෙන්න පටන් ගත්තලු. ඉංග්‍රීසියෙන් හීන පේන්න ගත්තලු. සිංහලයෙක් විදිහට ඉපදිලා ඉංග්‍රීසියෙන් හීන පෙනිච්ච එකම පොරත්, කෝමලී වෙන්න ඕන. පස්සෙ මිනිහා ඉංග්‍රීසි පස්සෙ එලවන එක නවත්තල දාල. කන් ඇහෙන එක පොඩ්ඩක් අඩු නිසා පත්වීමක් හම්බ වෙලත්, ඉංග්‍රීසි ගුරුකම බාරගත්තෙ නෑ කියල තමා පොර මාත් එක්ක කිව්වෙ.

මුල් දවස්වල කෝමලී එක්ක වැඩ කරන්න අපේ සයිට් එකේ සුපවයිසර්ල පොඩ්ඩක් පස්ස ගැහුවා. ඒ සයිට් එකේ ස්ටෝස් එකෙන් බඩු අරගන්න, ඉංග්‍රීසියෙන් ලියල දෙන චිට් එකේ අක්ෂර විඤාසයෙ හරි වැරදි කියල දෙන්න පටන් ගත්තු නිසා. අපේ උන්ගෙ වැරදිවල කෙලවරක් නැති නිසාද මංදා, පස්සෙ පස්සෙ පොර ඒ වැඩේ අතෑරල දැම්මා.

සමහර වෙලාවට කෝමලී දාන තර්ක වලට, අපේ කෙසුත් පැලෙනවා. එක දවසක් පොර මාව හොයාගෙන සයිට් ඔ‍ෆිස් එකටම ආවා.

"අර කම්බි නමන නිමල් එයාගෙ පවුලට අසනීපයි කියල, මගෙන් රුපියල් දෙදාහක් ඉල්ල ගත්තා... දැන් මාස දෙහෙකටත් වැඩී. පුලුවන් නම් ඒක ඉල්ලල දෙන්න.."

"ඒක ඔය දෙන්නගෙ ප්‍රශ්ණයක්. සයිට් එකේ මට ඕව අදාල නෑ" බොහොම ලේසියෙන් මම කෝමලීගෙ ප්‍රශ්නෙ විසදුවා.

"ඒක හරි. ඒත් ඔය සල්ලි ප්‍රශ්නෙට අපි දෙන්නා සයිට් එක ඇතුලෙ ගහ ගත්තොත්??? ඒතකොට ඒක අදාලද?? " කෝමලීගෙ හරස් ප්‍රශ්නෙට මම කොරවෙද්දි, ඔ‍ෆිස් එකේ ඉන්න උන් කීපදෙනත් කට කොනින් හිනා වෙනවා, මම හො‍රැහින් දැක්කා. පොර නම් ගිය ආත්මෙ කලු කෝට් කාරයෙක්ද කොහෙ.

"හරි.. හරි.. මම නිමල්ට කියන්නම්..."

නිමල්ගෙ ප්‍රශ්නෙට අතදැම්මෙ නැති නිසාද මන්දා එදයින් පස්සෙ කෝමලී මාව හොයාගෙන ආවෙ එකම එක පාරයි. ඒ පාරත් පොරට තනියෙම විසදගන්න බැරිම තැනට උඩුදුවපු ප්‍රශ්ණයක් අරගෙන.

"මේ..... මං ඔයාව හම්බවෙන්නමයි හිටියෙ, ලොකු අවනඩුවක් කියන්න....." හනි හනිකට ලැසි ගමනින් එන ගමන්, ඈත තියාම කෝමලී මට කිව්වා.

"ඒ මොකද්ද ඒ...."

"අර අලුතෙන් වැඩට ආපු එක්කෙනෙක්ගෙන් මට හරි කරදරයි අනේ... වැඩ ඇරිලා ගියාම ටිකක් නිදහසේ ඉන්න නෑ.. ඕන නැති විහිලු කරනවා. විහිලු කරාට කමක් නෑ. ඒත් සීමාවක් තියෙනවනෙ... ඊයෙ මගෙ සරම ගලවන්නත් හැදුවා.." ඇත්තටම කෝමලී විහිලු අල්ලන ජාතියෙ පොරක්. වැඩ කරනකොට මිනිස්සු මොනව කිව්වත් පොර නෙවේ හිතට ගන්නෙ.

"හරි මම මිනිහට වෝනින් එකක් දෙන්නම්" කට පියාගෙන ඉන්න ඉන්න, තව තවත් ඇගට ගොඩ වෙන එක අපේ රටේ වීර පුරුෂයොන්ගෙ චරිත ලක්ශණයක්. ඒ වගේ අයට දෙන්න ඕන ප්‍රතිජීවකය මම අත්දැකීමෙන්ම දන්නවා.

"මොකද්ද කිව්වෙ???" කන් ඇහීම අඩු නිසා කෝමලී, පොරගෙ වම් කණ තව ටිකක් මගෙ දිහාට ලංකරා.

"මම මිනිහට කියන්නම් කිව්වා....." ඒ පාර මම කිව්වෙ, "වොලියුම්" එක උපරිමේටම දාල.

කෝමලීගෙ සරම ගලවන්න හදපු පොර ගෙන්නල, "හාට් ‍ටු හාට්" ටෝක් එකක් දුන්නම මිනිහා මුවින් නොබැනම   මාරුවෙලා ගියා. මාස ගනන් ගෙවල් වල යන්නෙ නැතුව, කට්ට අව්වෙ මහන්සි වෙන, කම්කරු ජනතාවට අමතන්න ඕන භාෂාවක් වෙනමම තියෙනවා. ඒ භාෂා විලාශයෙන් පොඩ්ඩක් හරි පිට පැන්නොත් වෙන්නෙ, හැමෝම ඉස්සරහ කිච වෙන්න. එහෙමත් නැත්තන් උදලු පාරක් හරි, සවල් පාරක් හරි, අනුභව කරන්න.

මේ ලගදි අපේ සුපවර්සර් පොරක්, ඔය කිව්ව භාෂා රීති වලින් පොඩ්ඩක් පිට පැනල, තමන් යටතෙ වැඩ කරන කෙනෙක්ට පොඩි තරව‍ටුවක් කරන්න ගිහින් වැඩේ අල උනා. සවල් පාරක් නොකා බේරුනත්, සුපවයිසර්ගෙ මෑණියන්ගෙ ගුණ කථනයක් මුලු සයිට් එකටම ඇහෙන්න මහ සද්දෙට, ඒ පොර කරල තිබුනා. ඒ වගේ වෙලාවට ගන්න තියෙන්නෙ එකම එක තීරණයයි. ඒ තමා පඩි නඩි ඔක්කොම බේරල, අදාල පුද්ගලයව සේවයෙන් පහ කරන එක. සයිට් ස්ටාෆ් එකේ පූර්ණ අනුමැතිය සහිතව අපේ කළමණාකාරතුමත් ඒ තීරණේ අර ගත්තෙ, කශේරුකාව සිරස්ව තියාගෙන ජොබ් එක කරන්න ඕන වටපිටාව සයිට් එක ඇතුලෙ හදන්න ඕන නිසා.

ඒත් සයිට් එකෙන් එලවපු පොර, ටිකක් නහරයෙක්. ගමේ ඉන්න "අයියල" සෙට් එක එහෙම පොරගෙ ලගම හිතවත්තු. මෙතුවක් කාලෙකට කිසීම අතුරු ආන්තරාවක් නැතිව දුවපු සයිට් එකට, එක පාරටම වැඩ වර්ජනයක් කඩන් පාත් උනේ, ඔය කිව්ව "අයියල" සෙට් එකෙන්, වැඩ කරන උන්ට දාපු තග නිසා.

සයිට් එකේ උන්ට කෝල් කරල ඇහුවම, හැම පොරම වගේ කිව්වෙ, "වැඩ කරන්න ඕන උනත් "අයියල"ට බයේ වැඩ කරන්න බෑ" කියල. ඒ කතාවට අපේ ලොක්කට මල පැන්නා. "යකෝ මුන් මහ පො__යොනෙ. එක පිරිමියෙක්වත් නැද්ද බන් කොන්දක් තියෙන?" සයිට් ඔ‍ෆිස් එකේ ඉදගෙන ලොක්ක බෙරිහන් දුන්නෙ, අපි හැමෝටම ඇහෙන්න.

"ම්ම්ම්... එකෙක් නම් ඉන්නවා වගේ.... ඒත් ගෑණු මනුස්සයෙක් වගේ පේන්නෙ.." හරියටම පැහැදිලිව පෙනුනෙ නැති, ඈතින් ලැසි ගමනින් එන, ජායාවක් දැකපු මම ලොක්කට ඇහෙන්න කිව්වම, පොර හිතුවෙ මම පොරට කින්ඩියට කිව්වා කියලා.

"ගෑණියෙක්??? වෙන්න බෑ... බලහන් බලහන් කවුද කියල..." ලොක්ක මගේ පු‍ටුව ලගට ඇවිල්ල, ජැනේලෙන් එබුනා.

"අම්මට සිරි.. කෝමලී නේද??" සයිට් එකේ ඈත කෙළවරේ සවලක් අතේ තියාගෙන, ලැසි ගමනින් වැඩට එන චායාව මම අදුර ගත්තා.

ප.ලි : උඩම තියෙන පින්තූරෙ ගත්තෙ මෙතනින්.